Neuralink projesinin öncülü olan teknolojiler, beyin cerrahisinde hangi bozuklukların tedavisinde kullanılıyor? "Derin Beyin Stimülasyonu" ile öncü çalışmalar yapan Op. Dr. Ali Zırh anlatıyor.
İki haftadır, teknoloji girişimcisi Elon Musk'ın 2016 yılında kurmuş olduğu Neuralink şirketinin geliştirdiği aynı isimli "beyin-makine arayüzü" cihazının özelliklerinden söz etmekteydik.
Bu programların kayıtlarına şuradan ulaşabilirsiniz:vhttps://acikradyo.com.tr/program/acik-bilinc
— / —
Beyin-makine arayüzlerinin 3 farklı alanda kullanımı mümkün:
1. Beynin çalışmasına dışarıdan müdahale etmek.
2. Doğrudan beyin sinyalleriyle çevredeki uyumlu cihazlara komuta etmek.
3. Beyin aktivitesinden zihinsel içerik üretmek, hafızayı depolamak, beyine bilgi yüklemek.
Bu hafta, "beynin çalışmasına dışarıdan müdahale etme" yönteminin nörobilimde, beyin ve sinir cerrahisinde, tedavi amaçlı olarak kullanımını ele alacağız.
Neuralink projesinin, bu teknolojiye sunabileceği katkılardan söz edeceğiz.
Beyine dışarıdan elektriksel müdahale yöntemleriyle Parkinson gibi hareket bozukluklarının tedavisinde etkileyici
çalışmalar yapan Beyin ve Sinir Cerrahisi uzmanı konuğumuz Dr. Ali Zırh, hem kendi çalışmalarını aktaracak, hem de Neuralink teknolojisinin sağlayabileceği faydaları değerlendirecek.
— / —
Beyine dışarıdan elektriksel müdahale, günümüzde yaygın olarak şu 3 yöntemle yapılabiliyor:
1. “Transkranyal Manyetik Stimülasyon” (TMS)
2. ”Kortikal Stimülasyon Tekniği” (KST)
3. ”Derin Beyin Stimülasyonu” (DBS)
Bu üç yönteme de kısaca bakalım.
Transkranyal Manyetik Stimülasyon, kafatasını açmadan, manyetik alan yaratan bir kask, başlık, ve/ya cihaz yardımıyla beyine dışarıdan elektromanyetik dalgalar göndererek uygulanıyor.
Cerrahi bir müdahale olmaksızın, gerek araştırma gerekse tedavi amaçlı olarak kullanılıyor.
Kortikal Stimülasyon Tekniği ile, beyin yüzeyine yerleştirilen elektrotlardan elektrik akımı verilerek beyindeki korteks bölgelerini uyarmak mümkün.
Nörobilim araştırmalarının yanı sıra özellikle epilepsi tedavisinde kullanılan bu yöntem için cerrahi müdahale gerekiyor.
Derin Beyin Stimülasyonu ise, yine cerrahi müdahaleyle beynin derin bölgelerine yerleştirilen elektrotlarla yapılıyor.
Başta Parkinson hastalığı, distoni ve titremelerin olduğu hareket bozukluklarının tedavisinde kullanılan bir yöntem.
— / —
DBS yönteminde, elektrotlar beyin içine yerleştirildikten sonra, dışarıdan şarj edilebilen ve göğüs kafesine yerleştirilen bir pile bağlanıyor.
Bu sebeple, bu cihazlara (aynı kalp ritmini düzenleyen cihazlarda olduğu gibi) "beyin pili" adı da veriliyor.
Dışarıdan komuta edilebilen DBS cihazlarının, örneğin el titremesinden dolayı bir bardak suyu tutup içemeyecek durumda olan ileri derecede Parkinson hastalarında yarattığı düzeltme, çok çarpıcı.
Dr. Ali Zırh’ın DBS yöntemini uyguladığı bir hastasındaki farkı, aşağıdaki videoda izleyebilirsiniz (ekte).
— / —
Neuralink teknolojisi, halen kullanılmakta olan bu gibi beyine dışarıdan müdahale yöntemlerine çeşitli yenilikler getirmeyi ve bu tür cihazların hem tedavi hem tedavi-dışı amaçlar için kullanımını yaygınlaştırmayı hedefliyor.
Mevcut Neuralink mimarisi yalnızca beyin yüzeyinden uyarma kapasitesine sahip. Ama kullanım alanı ileride DBS yöntemine de uygun şekilde geliştirilebilir.
Başka uygulama alanları olarak, omurilik zedelenmesi, görme arızaları ve başka türlü tedavi edilemeyen ağrıları sayabiliriz.
— / —
İlginç bir örnek: Diyelim beyninizdeki "iştah" merkezinin elektriksel yöntemlerle düzenlenmesi mümkün hale geldi.
Yani bir şey yemeden de kendinizi tok hissedebiliyorsunuz.
Bu, obeziteyle mücadele yolunda önemli bir adım olabilir.
Ama bu tür bir düzenlemeyi, kendi iradenizle ve sağlığınıza zarar vermeden doğru becerebileceğinize emin misiniz?
— / —
Dr. Ali Zırh bu programda, Neuralink teknolojisinin, gerekli izinlerin alınıp insanlarda kullanılabilir hale gelmesi durumunda, vaat ettiği yenilikleri, gerçekten yapabileceklerini ve gerçekleşmesi zor görünen iddiaları bir bütün olarak değerlendirecek.
Konuğumuzun Neuralink üzerine görüşlerini, aşağıdaki iki sayfalık özet metinde okuyabilirsiniz (ekte).
Kendi çalışmalarıyla ilgili daha fazla bilgi şurada bulunabilir: http://alizirh.com
Burada da, "beyin pili" uygulamalarıyla ilgili detaylı bilgiler var: http://beyinpilim.com
[Bu özette kullandığım bazı slaytları bana gönderdiği için Dr. Ali Zırh’a ayrıca teşekkür ediyorum.]
— / —
Beyin-makine arayüzü teknolojilerinin yaygınlaşması, hepimizi bireysel, toplumsal, hukuki ve etik sorunlarla, bugün hayal bile etmediğimiz zor açmazlarla karşı karşıya bırakabilir.
Bu tür soruları, Neuralink serisi içinde önümüzdeki programlarda ele almaya devam edeceğiz.
Gelecek hafta, Neuralink türü teknolojilerin Hukuk'ta yaratabileceği değişiklikleri, yeni gelişmekte olan Nöro-Hukuk alanı çerçevesinde, ülkemizde bu alanın öncülerinden Prof. Ozan Erözden ile konuşacağız.
